Veba Geceleri İncelemesi – Orhan Pamuk

Veba Geceleri’nin incelemesini buradan dinleyebilirsiniz.

İçerik Özeti

Orhan Pamuk’un hayal gücünü tarihle birleştirdiği olmayan bir mekanı, Minger Adası’nı, geçmiş zamanla ve gerçekçi kahramanlarla renklendirdiği Veba Geceleri adlı romanını inceleyeceğiz. 

Kitap Hakkında Bilgiler

ISBN: 9789750849282
Dil: Türkçe
Sayfa Sayısı: 544
Cilt Tipi: Karton Kapak
Kağıt Cinsi: Kitap Kağıdı
Boyut: 13.5 x 21 cm

Yapıt, Osmanlı tarihinde önemli bir yeri olan Veba salgınını konu edinmekte. Karantina zorlukları, din, millet, bağımsızlık, halk gibi temalarla önemli noktalara değiniyor.

Şimdi gelin Veba Geceleri‘nden önce Orhan Pamuk‘un kim olduğunu tekrar kısaca anımsayalım. 

Orhan Pamuk Kimdir?

Orhan Ferit Pamuk, 1952 yılında İstanbul’da doğmuştur. Pamuk’un çocukluk ve gençlik yılları Nişantaşında geçmiştir. Lise öğrenimini Robert Kolejinde tamamlamıştır. Bu yıllarda ressamlığı hayal etmiş ve İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Bölümünü kazanmıştır. Fakat üç yıl okuduktan sonra ressamlık ve mimarlıktan vazgeçerek bu bölümü yarıda bırakmıştır. İkinci kez İstanbul Üniversitesinde, Gazetecilik Bölümünde üniversiteye başlamış ve bu bölümden mezun olmuştur.

Yirmi üç yaşından sonra yazar olmaya karar veren Pamuk, her şeyden elini eteğini çekerek zamanının tümünü evinde roman yazmaya ayırmıştır. 

1982 yılında Aylin Türegün ile yaptığı evliliğinden Rüya adında bir kız çocuğu dünyaya gelmiştir. 1985 yılında eşiyle Amerika’ya gitmiş ve 1985-88 yılları arasında New York’taki Columbia Üniversitesinde misafir öğretim görevlisi olarak bulunmuştur. Daha sonraki yıllarda uzunca bir süre aynı üniversitede senede bir dönem olmak üzere ders vermeye devam etmiştir. 

Harvard Üniversitesi de Pamuk’un öğretim görevlisi olarak ders verdiği (2009) önemli üniversitelerden biridir. İlk evliliği 2001 yılında sonlanan Pamuk’un ikinci evliliği 2021 yılında Aslı Akyavaş ile olmuştur. Bugün 70 yaşındadır ve eşiyle birlikte İstanbul’da yaşamaktadır.

Aldığı Ödüller

Pamuk, Cevdet Bey ve Oğulları adlı ilk romanıyla Milliyet Yayınları Roman Ödülü’nü ve Orhan Kemal Roman Armağanı’nı almaya layık görülmüştür. Sessiz Ev adlı eseriyle Madaralı Roma Ödülü’nü, Gizli Yüz adlı eseriyle Antalya Altın Portakal Film Festivali En İyi Senaryo Ödülü’nü, Kara Kitap adlı eseriyle Prix France Culture’ı almaya hak kazanmıştır. Benim Adım Kırmızı adlı eseriyle Prix du Meilleur Litre Etranger, Premio Grinzane Cavour ve Uluslararası IMPAC Dublin Edebiyat Ödülü’nü almıştır. Kar adlı eseriyle Prix Medicis Etranger ve Le Prix Méditerrané Etranger Ödülü’nü almıştır. 2006 yılında Kırmızı Saçlı Kadın romanıyla Nobel Edebiyat Ödülü’nü alan ilk Türk olmuştur. Kırmızı Saçlı Kadın ile aldığı bir diğer ödül de Lampedusa Edebiyat Ödülü’dür. 

Şeylerin Masumiyeti adlı eseriyle Mary Lynn Kotz Yılın Sanat Kitabı Ödülü’nü ve EMYA (Avrupa’da Yılın En İyi Müzesi) Ödülü’nü almıştır. Kafamda Bir Tuhaflık adlı eseriyle Aydın Doğan Vakfı Roman Ödülü’nü, Erdal Öz Ödülü’nü ve Yasnaya Polyana Edebiyat Ödülü’nü almıştır. 

Veba Geceleri Özeti

Veba Geceleri, 1901 yılında Osmanlı’nın yirmi dokuzuncu vilayeti olan Minger Adası’nda geçmektedir. Minger, Akdeniz’de Girit ile Kıbrıs’ın arasında çok eski zamanlardan beri Minger halkının yaşadığı ve Mingerce’nin konuşulduğu tarihi bir adadır. Kitabın ilk sayfalarında Minger adasının eserde anlatılan mekanlarının belirtildiği detaylı bir harita bulunmaktadır. Tarihi kitapları zevkli hale getiren harita tekniği, hayali bir mekanda geçen bu romanı da oldukça eğlenceli ve gerçekçi hale getirmiştir. 

Roman, ölümcül ve hızla yayılan Veba hastalığının adaya gelmesiyle başlar. Adadaki salgın Sultan Abdülhamit döneminde görülmektedir. Abdülhamit, adanın durumunu kontrol etmesi için, İzmir’deki salgını başarıyla durduran ve Sağlık Başmüfettişi yaptığı kimyager Bonkowski Paşa’yı görevlendirir. 

Ancak Bonkowski Paşa gizemi çözülemeyen bir biçimde öldükten sonra padişahın tahttan indirilen kardeşi V. Murat’ın kızı Pakize Sultan ve kocası Doktor Nuri adaya gönderilir. Kitapta Abdülhamit ve V. Murat gibi bazı önemli şahsiyetler gerçek olsa da gerçekliğine çok inandığımız bazı baş kahramanlar tamamen hayal ürünüdür. 

Anlatı boyunca Minger Adası’ndaki karantina sürecinde yaşanan zorluklar üzerinden dini yozlaşma eleştirilmiştir. Halkın karantina kurallarına değil de hoca ve şeyhlerin yazdığı muskalara inanması yüzünden Veba salgını durdurulamamıştır. Minger’in valisi Sami Paşa Saray tarafından yapayalnız bırakılmıştır. Adada yalnızca durumu kötü olan Rumlar, Türkler ve gerçek Mingerliler kalmıştır.

Bizse adada yaşananları Doktor Nuri’nin eşi Pakize Sultan’ın İstanbul’daki ablasına yazdığı mektuplardan öğreniriz. Bu mektupların çoğu karantina yüzünden ablasına ulaşamamıştır. Kocası karantina doktoru olduğu için mektuplar hem salgının durumu açısından hem de siyasi yönden detaylıdır. 

Pakize Sultan ve Doktor Nuri’nin koruması olarak adaya gönderilen ve romanın en önemli şahsiyeti haline gelen Kolağası Kamil karakteri ise okurlarca çok konuşulan, çok tartışılan bir karakterdir. Adanın yalnız bırakılması ve üst üste yaşanan karmaşık, tetikleyici olaylar üzerine gerçek bir Mingerli olan Kolağası Kamil’de milliyetçiliğin yansımaları görülür. 

Kolağası, imparatorluğa başkaldırıp adanın bağımsızlığını ilan eder. Bu bakımdan birçok benzer yön olması sebebiyle Kolağası Kamil’in Atatürk’e ve Türk bayrağına (Minger bayrağı üzerinden) hakaret amaçlı yazıldığı iddiasıyla yazar Orhan Pamuk’a soruşturma açılmıştır. Pamuk bu iddialara “Üzerinde beş yıldır çalıştığım Veba Geceleri‘nde imparatorlukların küllerinden kurulan milli devletlerin kahraman kurucularına ve Atatürk’e hiçbir saygısızlık yoktur. Tam tersi, roman bu özgürlükçü ve kahraman önderlere saygı ve hayranlıkla yazılmıştır. Kitabı okuyanların göreceği gibi Kolağası Kâmil halkın sevdiği, her şeyiyle olumlu bir kahramandır.” cevabını vermiştir. 

Kolağası Kamil ile yine gerçek bir Mingerli olan Zeynep arasındaki aşk ise oldukça etkileyicidir. Kamil de Zeynep de Mingerce’yi iyi bilen, Minger kültürüne hakim ve bu kültürü, bilinci yaşatmak isteyen gençlerdir. Kamil’in Atatürk ile benzerliğine işaret eden önemli noktalar Minger Adası’nın ve halkın kökeninin, geçmişinin, eski çağlara ait kazıların araştırılmasını emretmesi; Mingerce üzerine araştırma yapmak ve yabancı kelime, levha, tabelaların Mingerce terimlerle değiştirilmesi için bilim insanlarını görevlendirmesidir. Adanın Cumhurbaşkanı olan Kolağası Kamil’in askerlikten, savaş cephelerinden, doğup büyüdüğü adanın milli duygularla bağımsızlık kazanmasına kadarki serüveni sebebiyle de kimi okurlarca Atatürk’e benzetildiğini söyleyebiliriz.

Veba Geceleri Konusu

Roman yalnızca Minger Adası ve Osmanlı İmparatorluğu’nun Veba karşısındaki tutumunu değil, komşu ya da uzak ülkelerin bu salgınla nasıl baş ettikleri, ne gibi yöntem ve önlemler uyguladıklarını, dış ülkelerin Minger Adası’na ve Osmanlı’ya karşı olan tutumları üzerine de bilgiler içermektedir. Önemli bir entelektüel birikimin eseri olan Veba Geceleri, günümüz Korona salgınında yaşanan uzun karantina dönemi, ülkemizde karantinanın sağlanabilmesi noktasında ortaya çıkan sorunlarla da benzerlik göstermektedir. Bu yüzden akıcılığıyla, hayali ve gerçek unsurlarıyla, tarihi yönüyle, verdiği derslerle, siyasetten sağlığa, korkudan aşka koca bir halkın yaşadığı her duyguya ve düşündüğü her konuya değinen etkileyici bir kitaptır.

Veba Geceleri Alıntıları

Benim Veba Geceleri’nde altını çizdiğim satırlar ise yorumsuz olarak şunlardı:

“Adalıların kaçmamalarının önemli bir nedeni, bizim bu kitapta gerçekliğe sadık kalarak anlatacağımız dehşetli felaketin yaklaştığından habersiz olmaları, onu düşünememelerindendir. Felaketi hayal edememeleri de felaketin ortaya çıkmasına, tarihin belirli bir biçim almasına yol açmıştır. ” – Sayfa 169

…

“Karantina, halka rağmen halkı eğitip, onlara kendi kendini koruma hünerini öğretme işidir.” – Sayfa 119

…

“Bütün cinayetler bir fayda olsun diye işlenmez. Bazı cinayetler adaletsizlikten, çaresizlikten işlenir, bazen de insanlar hiç planlamadıkları halde, bir anda, tesadüf sonucu katil olabilirler…”- Sayfa 100

…

“İnsanların birbirleriyle ilişkileri zayıflamıştı, dostlukları ve yeni bir şeyler öğrenme, yeni söylentilere öfkelenme isteği de azalmıştı. Herkesin yeterince korkusu, yarası, telaşı vardı. Kimse komşusunun ölümüyle meşgul değildi.” – Sayfa 452

…

“Bütün hayatını saraylarda geçirmiş Pakize Sultan’a göre aşkın en büyük kanıtı kadınla erkeğin duygularının olumlu ve anlayışlı olması kadar, derinliği ve hakikiliğiydi.” – Sayfa 335

…

“Dini, itikadı, tarihi olmayan milletin ne hayatı olur ne de istikbali.” – Sayfa 313

Veba Geceleri Genel Değerlendirme

Veba Geceleri, insanoğlunun ölümcül ve bulaşıcı hastalıklar karşısındaki çaresizliğini Osmanlı İmparatorluğu’na bağlı olan Minger Adası halkı üzerinden çarpıcı şekilde anlatır. Dindeki kaderciliğin, halkın cahilliğinin, farklı din ve ırklar arasındaki düşmanlığın eleştirildiği bir romandır. 

Romana göre, Kendi kaderine terk edilen Minger Adası, kahramanları Kolağası Kamil’in ihtilali ile bağımsızlığını ilan eder. Fakat çoğu şey hayal edildiği gibi olmaz. 

Orhan Pamuk’un dili ve anlatının akıcı ilerleyişi yapıtı mutlaka okunması gereken bir Pamuk yapıtı olarak öne çıkarıyor. 

Orhan Pamuk Kitapları 

Orhan Pamuk, yapıtları üzerine yıllarca çalışan özenli bir yazar. Bugüne kadar yazdıkları ise aşağıdaki gibi:

• Cevdet Bey ve Oğulları
• Sessiz Ev
• Beyaz Kale
• Kara Kitap
• Gizli Yüz
• Yeni Hayat
• Benim Adım Kırmızı
• Öteki Renkler
• Kar
• İstanbul: Hatıralar ve Şehir
• Babamın Bavulu
• Masumiyet Müzesi
• Manzaradan Parçalar
• Saf ve Düşünceli Romancı
• Şeylerin Masumiyeti
• Ben Bir Ağacım
• Kafamda Bir Tuhaflık
• Kırmızı Saçlı Kadın
• Hatıraların Masumiyeti
• Balkon
• Turuncu
• Veba Geceleri

Kaynaklar

https://parsomenfanzin.com/

Orhan Pamuk, 2021, Veba Geceleri, YKY, İstanbul, ISBN 978-975-08-4928-2

https://dergipark.org.tr/tr/